Holwerd aan Zee - Strand Nederland

Holwerd aan Zee

Doorbraak voor mens en natuur!

Holwerd aan Zee werkt sinds 2013 letterlijk en figuurlijk aan het herstel van de verbinding tussen de Waddenzee en de Waddenkust. Om te beginnen in Holwerd. Via een bevaarbare doorgang door de kwelder en een schutsluis in de zeedijk ontstaat er bij Holwerd een binnendijks getijdengebied met toeristische voorzieningen, natuurbeleving, vogelbroedeilanden, vismigratie, ruimte voor zout adaptieve landbouw en een boulevard met havenvoorzieningen. Holwerd wordt Holwerd aan Zee. Een bruisend kustdorp met een maritieme sfeer waar de Waddenzee weer tegen de terp aan klotst. Net zoals het vroeger was.

Boost voor de Waddenkust
Volgens onderzoekers komen er door Holwerd aan Zee meer banen in de regio en zullen de negatieve effecten van krimp afnemen. Door meer omzet en banen wordt verdere afname van het voorzieningenniveau voorkomen en zullen ook andere dorpen langs de kust mee profiteren. Volgens de maatschappelijke kosten en baten analyse (MKBA) zorgt Holwerd aan Zee voor een belangrijke boost voor de hele Waddenkust met ‘het Mooiste Natuurgebied van Nederland’ als voortuin. Het effect is in Holwerd en omgeving nu al zichtbaar. Waren de woningen in 2013 nog nagenoeg onverkoopbaar; nu is de vraag groter dan het aanbod. Hotels zijn weer in bedrijf en de inwoners zijn weer trots op hun dorp.

Een project van onderop
Holwerd aan Zee wordt getrokken door een onafhankelijke werkgroep van vier man uit het dorp. Hessel Hiddema, Theo Broersma, Marco Verbeek en Jan Zijlstra. De werkgroep werkt samen met bewoners, agrariërs, natuurorganisaties en andere organisaties in de omgeving. Stakeholders zijn shareholders geworden en de samenwerkende partijen hebben de ambitie om Holwerd aan Zee in 2023 te realiseren. Op dit moment wordt met hulp van de provincie en andere partners een projectbureau ingericht om het project tot uitvoering te brengen. Ondertussen is de werkgroep druk bezig om de financiering van dit 63 miljoen kostende project rond te krijgen.

Financiering van 63 miljoen
De financiering van Holwerd aan Zee is bijna rond. De kans bestaat dat de benodigde miljoenen begin 2020 op de bank staan. Zo hebben gemeente Noardeast-Fryslân en de provincie Fryslân 15 miljoen euro toegezegd. Vogelbescherming Nederland, de Waddenvereniging en it Fryske Gea hebben het Droomfonds van de Postcodeloterij met succes gevraagd om 15 miljoen. Daarnaast is er goed overleg met het waddenfonds en ook van het Rijk is een bijdrage gevraagd die in evenwicht is met de inbreng van de andere partijen.

Staande mast
De doorbraak in de dijk maakt Holwerd met staande mast bereikbaar vanaf de Waddenzee. Wadvaarders zijn enthousiast over het plan. Door het getijdenmeer, de voorzieningen en verblijfsrecreatie wordt het gebied voor een brede groep toeristen aantrekkelijk. Dé plek om natuur, cultuur en de historie van het Waddengebied te beleven. En hoewel de uitvoering van het project nog niet is gestart, is Holwerd nu al in trek bij toeristen die de Waddenkust hebben ontdekt. Lekker uitwaaien in een gebied met een dagje Dokkum of Ameland op fietsafstand.

Zachtere dijken als antwoord op de stijgende zeespiegel
Andere maatschappelijke uitdaging is om de zeespiegelstijging op te vangen met brede groene dijken met meerwaarde voor de natuur, aangevuld met golfremmende kwelders. Ambtitie van de werkgroep is om met de klei uit het getijdenmeer een brede multifunctionele waterveiligheidszone aan te leggen waar bewoners en toeristen kunnen genieten van de natuur. Vandaar dat HaZ in gesprek is met de dijkbeheerder om de af te graven klei in te zetten voor zo’n dijk. In plaats van weer een nieuwe asfaltlaag die er over 30 jaar misschien wel weer uit moet.

Holwerd Natuurlijk Boeiend en Bloeiend
Samen met de kwelderbeheerders it Fryske Gea en Staatsbosbeheer werkt Holwerd aan Zee aan een grotere belevingswaarde van de de kwelders en de verbinding met het dorp. Door nieuwe slenken en wandelpaden aan te leggen en door de recreatieve verbinding te versterken met het dorp. Dit wordt gedaan door samen met de boeren bloemrijke akkerranden en bloemenakkers aan te leggen. Vogels en insecten profiteren en wandelaars genieten volop. Boeiend en Bloeiend is ook een project dat de schoolkinderen uit de regio via excursies met de boswachter kennis laat maken met de schoonheid van de kwelders.

Toekomstbestendige landbouw
Met de stijging van de zeespiegel neemt de verzilting toe. Veel boeren langs de kust zien dit als bedreiging. Verzilting is een wereldwijd probleem waarvoor oplossingen moeten worden bedacht. En dit begint bij het leren omgaan met verzilting. Zo zijn op initiatief van Holwerd aan Zee elf boeren en twee natuurbeheerders aan de slag gegaan met het project Boeren Meten Water. Boeren meten zelf het grondwater en bedenken met hulp van Wetterskip Fryslân en Acacia Water oplossingen voor een toekomstbestendige landbouw. Bijvoorbeeld door drainage aan te passen, zoet water te bufferen, anders te telen of door over te stappen op meer zouttolerante gewassen. Als toekomstig exportproduct voor gebieden die nu (wereldwijd) snel aan het verzilten zijn.

Living lab voor de ontwikkeling van de Waddenkust
Holwerd aan Zee is tevens een geweldige proeftuin waar onderwijs en omgeving samenwerken aan de ontwikkeling van de Waddenkust. Studenten van MBO, HBO en WO, overheden, burgers, ondernemers, milieuorganisaties en kennisinstellingen onderzoeken samen hoe de ambities van Holwerd aan Zee verwezenlijkt kunnen worden en hoe de Waddenkust hiervan kan profiteren.

De afgelopen jaren hebben zich al ruim 500 studenten ingezet voor het Living Lab. Het dynamische onderzoeksprogramma sluit aan bij onderwijsambities gericht op Design Based Education & Research en praktijk gestuurd onderwijs van bijvoorbeeld NHL/Stenden, Inholland, Van Hall Larenstein, de RUG, Friesland College en Nordwin College.

Grensverleggend
Holwerd aan Zee is een unieke integrale gebiedsontwikkeling van 63 miljoen euro waar veel kennis en expertise wordt opgebouwd, die ook op andere plaatsen kan worden ingezet. Nergens in Nederland wordt met 100% draagvlak in agrarisch gebied de dijk doorgestoken om het zoute water weer naar binnen te laten. Reden voor het Droomfonds van de Postcodeloterij om Holwerd aan Zee te steunen met een bijdrage van 15 miljoen euro. Hoewel de dijk tussen Koehool en het Lauwersmeer moet worden versterkt, komt er bij HaZ toch een dijkdoorbraak. Met een regelwerk om het slib buiten de deur te houden. Voor veel waterbouwers een nachtmerrie, maar HaZ laat zien dat het kan. Nu al wordt nagedacht om de zeedijk te versterken met het slib uit de slibinvang van HaZ. Slib als kans. Zo zou de dijk de komende decennia duurzaam mee kunnen groeien met de zeespiegelstijging.

De Waddenkust ontwaakt
Holwerd aan Zee is een project waar bevolkingskrimp & leefbaarheid, natuurontwikkeling, waterveiligheid, klimaatverandering en voedselzekerheid integraal samenkomen. En dat in een project van onderop! De boeren werken samen en met natuurpartijen in een project om om te leren gaan met verzilting door zeespiegelstijging, klimaatverandering (extremere zomers) en bodemdaling. Ook ondernemers pakken de handschoen op om in te spelen op de toekomst. Holwerd aan Zee heeft bijvoorbeeld al een ruim aanbod van de mooiste vakantiewoningen en B&B’s en ook een fietsenverhuur aan de toekomstige boulevard (de huidige Fiskwei) is al volop in bedrijf.

Dokkum aan Zee
Onderdeel van de volgende fase is de verbinding met het achterland. De vaart richting Dokkum ligt er al, maar moet worden opgewaardeerd tot staande mast route. Zo wordt de voormalige Admiraliteitsstad Dokkum opnieuw verbonden met de Waddenzee en ook het Lauwersmeergebied en de Friese meren zijn straks vanaf het Wad via Holwerd aan Zee bereikbaar. Door de vaarverbinding te versterken met natuurvriendelijke oevers, heeft de verbinding ook een belangrijke meerwaarde voor vogels en vissen. In het bijzonder voor vissoorten die in de Waddenzee opgroeien maar binnendijks in de polders voor nageslacht zorgen.

Ook voor de afvoer van het overtollige boezemwater is de verbinding met de Waddenzee een kans. Het waterschap kan het water straks onder vrij verval spuien op het Wad tijdens eb. Hierdoor lopen de boeren in het gebied minder risico op waterschade.

Metamorfose van de pier naar Ameland tot dé groene loper van het Wad
Het onderdeel van de vervolgfase van Holwerd aan Zee dat nu al veel aandacht krijgt, is de transitie van de pier (veerdam) tot dé groene loper van het Wad. Nu is de plek waar de veerboot naar Ameland vertrekt een snelweg met aan het eind het lelijkste parkeerterrein. Gewapend beton en stalen hekken overheersen. Daarom heeft de werkgroep de ambitie om deze veerdam om te toveren tot een recreatief groen verblijfsgebied met attractieve nieuwe functies, zoals een hotel, wellness center, een Waddencentrum, een museum voor Waddenkunst en een getijdenbad. Met iconische architectuur en tegelijk ingepast in het waddenlandschap. De pier kan in potentie één van de mooiste bestemmingen worden van het Waddengebied.

Mont Saint-Michel als voorbeeld
Inspiratie voor de metamorfose van de pier bij Holwerd aan Zee komt van de toegangsbrug naar Mont Saint-Michel in Frankrijk. Ambitie is om de nieuwe pier van Holwerd net als in Frankrijk op palen te zetten om zo de oorspronkelijke dynamiek van het water weer terug te brengen. Hierdoor zal de belevingswaarde toenemen en de natuur profiteren. Vissen en vogels profiteren van extra water in de kwelders en door het vergroten van het totale ‘kombergingsgebied’ zal een besparing optreden van het baggeren van de vaargeul naar Ameland. Zo heeft de veerboot minder vertraging en ontstaan er nieuwe kansen voor iedereen. De Provinciale Staten van Fryslân hebben de werkgroep al gevraagd via een motie om zo snel mogelijk los te gaan met de verkenning van de vaarverbinding naar Dokkum en de transformatie van de pier. De vier mannen van Holwerd zijn voorlopig dus nog niet klaar met hun missie.

Meer info

Meer info over dit unieke plan is te vinden op de website www.holwerdaanzee.nl.

Inmiddels is er op de NPO ook een HUMAN documentaireover de werkgroep verschenen. Deze docu is terug te zien via: https://www.npostart.nl/2doc/15-04-2019/VPWON_1302494